Bạn đã nghe Đức Thánh Cha Lêô XIV nói gì về Charlie Kirk hay Tổng thống Donald Trump chưa? Rồi những suy nghĩ của ngài về cuộc Quang lâm, hay việc hỏa táng có được phép hay không?

Đây chỉ là một vài chủ đề mà vị giáo hoàng dường như đã nói rất dài dòng trong các video xuất hiện hằng ngày trên mạng xã hội. Vấn đề là các video này không có thật, và Vatican đang chật vật để ngăn chặn sự lan truyền của chúng.

Nhóm truyền thông của Vatican cho biết họ đã báo cáo hàng trăm tài khoản, chủ yếu trên YouTube, đăng tải các video giả mạo, được tạo ra bằng AI — được gọi là deepfake — về Đức Giáo hoàng Lêô kể từ khi ngài bắt đầu triều đại giáo hoàng. Nhưng đó là một cuộc chiến đầy cam go khi các tài khoản, những video và hình ảnh mới xuất hiện nhanh chóng chẳng kém những cái cũ bị gỡ bỏ.

Bộ Truyền thông Tòa thánh cho biết trong một thông cáo gửi cho CNA: “Chúng ta đang chứng kiến sự bùng nổ theo cấp số nhân của một loạt các kênh YouTube với những video giả, tất cả đều tương tự nhau, một số nói bằng giọng của Đức Lêô XIV, một số khác bằng giọng của các người phiên dịch, lại có những bản khác thì nói ở ngôi thứ ba. Tất cả đều sử dụng trí tuệ nhân tạo để khiến đức giáo hoàng nói những điều ngài chưa từng nói.”

Một tìm kiếm với từ khóa “Pope Leo” trên YouTube đã cho ra hàng chục video giả về Đức Thánh Cha, được cho là đưa ra những tuyên bố về những điều có vẻ hợp lý, như suy tư về Thánh Thể, cho đến những điều khó tin, như tuyên bố việc ngài từ nhiệm.

Hầu hết các video này chỉ có vài trăm lượt xem, nhưng một số deepfake đã bắt đầu lan truyền mạnh. Một video giả mạo dài 25 phút tuyên bố rằng Đức Giáo hoàng đã phá vỡ sự im lặng của ngài về vụ sát hại Charlie Kirk đã thu hút hơn 445.000 lượt xem chỉ trong bảy ngày đầu sau khi được đăng tải.

Một trong những video giả đầu tiên lan truyền mạnh sau cuộc bầu chọn Đức Lêô cho thấy giáo hoàng đang đọc một tuyên bố lên án chủ nghĩa thực dân và ca ngợi tổng thống lâm thời của Burkina Faso, Đại úy Ibrahim Traoré, một nhà lãnh đạo quân sự lên nắm quyền trong một cuộc đảo chính năm 2022. CNA và hãng tin chính thức Vatican News đã đăng tải các bài viết kiểm chứng để cảnh báo độc giả về thông tin sai lệch này. Video dài 36 phút, được đăng tải ngay sau cuộc bầu chọn giáo hoàng vào tháng 5, đã nhận được ít nhất một triệu lượt xem trước khi YouTube xóa tài khoản đã đăng tải nó.

Deepfake

Thuật ngữ “deepfake,” được đặt ra chưa đầy một thập kỷ trước, dùng để chỉ các video, ảnh hoặc bản ghi âm đã bị chỉnh sửa để cho thấy một người đang làm hoặc nói những điều mà họ chưa bao giờ nói hoặc làm.

Dĩ nhiên, Đức Lêô không phải là vị Giáo hoàng đầu tiên có hình ảnh bị chỉnh sửa trong các video. Năm 2015, người dẫn chương trình truyền hình Ellen Degeneres đã chia sẻ một video giả trong chương trình của chị cảnh Đức Phanxicô kéo một tấm khăn trắng bên dưới các cây nến trên bàn thờ. Một bức ảnh chụp Đức Phanxicô mặc một áo khoác phao trắng dài lan truyền mạnh trên mạng vào năm 2023.

Với công nghệ phát triển nhanh chóng để tạo ra những hình ảnh ngày càng chân thực hơn, người xem vô tình bị đánh lừa khi nhầm lẫn điều hư cấu với sự thật là điều có thể thông cảm.

Chính Đức Thánh Cha Lêô gần đây đã kể lại một ví dụ về sự nhầm lẫn như vậy. Trong một cuộc phỏng vấn với nữ ký giả Elise Ann Allen, Đức Thánh Cha kể lại sự ngạc nhiên của ngài khi có một người quen lo lắng hỏi thăm sức khỏe của ngài. Các bức ảnh được tạo ra bằng AI về giáo hoàng dường như đang ngã từ một cầu thang bên ngoài Vương cung thánh đường Thánh Phêrô đã lan truyền trên internet vào tháng 6. Đức Lêô nói rằng những ảnh đó, vốn đã bị trang web kiểm chứng sự thật Snopes để ý đến, “quá chân thực đến nỗi họ nghĩ đó là tôi.”

Nhóm truyền thông của Vatican đã cảnh báo về sự bùng phát các deepfake trong bản tin email hàng tháng vào tháng 8 và mời gọi độc giả báo cáo các bài đăng và video đáng ngờ cho Bộ.

Bản tin email hàng tháng của Bộ Truyền thông Tòa Thánh cảnh báo độc giả về sự lan truyền các video giả về Đức Giáo hoàng Lêô XIV trên mạng.
Credit: Dicastery for Communication/Screenshot

Bản tin cho biết: “Thật đáng buồn, Bộ của chúng tôi nhận được hàng chục báo cáo mỗi ngày về các tài khoản giả mạo sử dụng hình ảnh và giọng nói của Đức Thánh Cha một cách hết sức chân thực, sử dụng trí tuệ nhân tạo để khiến Đức Thánh Cha nói những lời ngài chưa bao giờ thốt ra, để thể hiện ngài trong những hoàn cảnh ngài chưa bao giờ thực sự ở trong đó.”

Bản tin tiếp tục: “Phần lớn thời gian của chúng tôi dành cho việc báo cáo, vô hiệu hóa và yêu cầu gỡ bỏ các tài khoản này. Với khối lượng tài liệu giả mạo khổng lồ, việc công khai bác bỏ từng trường hợp là điều không thể.”

Thông cáo của Bộ gửi CNA cho biết rằng Vatican không chỉ báo cáo các tài khoản giả mạo cho các nền tảng mà còn “đang nỗ lực nâng cao nhận thức của công chúng về hiện tượng mới này. Chúng tôi tin rằng việc đầu tư vào khả năng hiểu biết về truyền thông là điều cần thiết.”

Vatican cũng nhắc nhở độc giả chỉ nên tin tưởng vào các nguồn chính thức, chẳng hạn như các trang web của Vatican, để kiểm chứng trích dẫn: “Nếu không có ở đó, thì rất có thể đó là giả.”

Tri Khoan

Chuyển ngữ từ: catholicnewsagency.com